DB 2236 Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck
Totale lengte	102,7 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij
Geopend Zutphen - Winterswijk: 24 juni 1878 Winterswijk - G.-Bismarck: 21 juni 1880
Opheffing treindienst Winterswijk - Burlo: 4 maart 1940 Burlo - Borken (Westf): 29 september 1961
Gesloten Winterswijk - Burlo: 29 september 1979 Burlo - Borken (Westf): 30 september 1994
Huidige status Zutphen - Winterswijk: in gebruik Winterswijk - Kienveenweg: opgebroken Kienveenweg - Borken (Westf): buiten gebruik Borken (Westf) - G.-Bismarck: in gebruik
Geëlektrificeerd	nee
Aantal sporen Zutphen - Winterswijk: 1 Kienveenweg - Hervest-Dorsten: 1 Hervest-Dorsten - Gladbeck-Zweckel: 2 Gladbeck-Zweckel - G.-Bismarck: 1
Baanvaksnelheid Zutphen - Winterswijk: 130 Borken - Gelsenkirchen-Bismarck: 100
Beveiliging Zutphen - Winterswijk: ATB NG Borken (Westf) - G.-Bismarck: PZB
Omgrenzingsprofiel Zutphen - Winterswijk: OPS-NL / G2 [1]
Beladingsklasse Zutphen - Winterswijk: C2 [1] Borken - Gelsenkirchen-Bismarck: D4 [2]
Treindienst door Zutphen - Winterswijk: Arriva Borken - G.-Bismarck: NordWestBahn
Traject
lijn van Arnhem   lijn van Amsterdam Centraal   IJssel   tramlijn van Emmerich tramlijn van Hengelo opg.     0,0 Zutphen   stamlijn Zutphen opgebroken   tramlijn naar Deventer opgebroken   werkplaats Strukton Rail/Arriva     1,6 Nieuwstad   lijn naar Leeuwarden lijn naar Glanerbeek   Berkel 7,0 Warken   tramlijn van Zutphen opgebroken   tramlijn naar Hengelo (G) opgebroken 11,8 Vorden 17,5 Brandenborch   lijn van Doetinchem opgebroken 21,3 Ruurlo   lijn naar Hengelo GOLS opgebroken 28,8 Beltrum-Zieuwent   tramlijn van Zeddam opgebroken 33,9 Lichtenvoorde-Groenlo   tramlijn naar Groenlo opgebroken   N18   lijn van Neede opgebroken     42,5 Winterswijk West   Winterswijk GOLS 43,6 Winterswijk       lijn naar Zevenaar   DB 2264 naar Bocholt opgebroken 48,7 Kienveenweg vanaf hier buiten gebruik 50,4 52,3 staatsgrens Nederland - Duitsland 50,1 Burlo   DB 2265 van Empel-Rees opgebroken   DB 9205 van Burgsteinfurt opgebroken     42,3 Borken (Westf)       DB 2265 naar Münster Hbf 37,0 Marbeck-Heiden 29,8 Rhade   31 25,3 Deuten   DB 2273 van Quakenbrück   DB 2002 van Büderich naar Haltern am See opgebroken   DB 15 van Hervest-Dorsten opgebroken 20,5 Hervest-Dorsten       Lippe   Wesel-Datteln-Kanaal         18,9 Dorsten       DB 2273 naar Bottrop Nord opgebroken 14,1 Feldhausen 11,2 Gladbeck-Zweckel   DB 2251 naar Gladbeck West   lijn van Essen-Altenessen naar Wanne Westhafen   DB 2250 van Hamm (Westf)       Gladbeck West   DB 2250 naar Oberhausen-Osterfeld Süd 9,4 Gladbeck Ost       Zeche Graf Moltke I & II   2E34   Zeche Graf Moltke III & IV   Zeche Hugo II 5,1 Gelsenkirchen-Buer Süd   Zeche Hugo I   Zeche Mathias Stinnes III & IV   Zeche Hugo III   DB 2246 van Oberhausen-Osterfeld Süd   Hugo 3,1 aansluiting Hugo   industrieaansluiting opgebroken   Emscher   Rijn-Hernekanaal   DB 2153 van aansl Nordstern DB 2172 van Essen Hbf   Zeche Bismarck II   DB 2235 van Gelsenkirchen-Schalke opgebroken   Zeche Bismarck I     0,0 Gelsenkirchen-Bismarck -0,3 Gelsenkirchen Zoo   aansluiting Hafen Grimberg opgebroken   DB 2153 naar Bochum Hbf

De Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck is de tussen 1877 en 1880 door de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij aangelegde spoorlijn die Zutphen via Winterswijk en Borken met Gelsenkirchen verbond. De lijn heeft aan Duitse kant het DB-lijnnummer 2236 onder beheer van DB Netze. Het baanvak Winterswijk - Borken is bekend onder de naam Borkense Baan.

Geschiedenis

Eind 19e eeuw kwam de textielindustrie op in de Achterhoek, en dan met name in Winterswijk. De roep om dit gebied aan te sluiten op het spoornet werd steeds groter. In 1872 werd de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij (NWS) opgericht en nog dat jaar, op 27 maart, kreeg het de concessie om de spoorlijn Zutphen - Winterswijk aan te leggen. Er werden projecties gemaakt voor de ligging van de spoorlijn, die van Zutphen, naar Vorden en Ruurlo naar Winterswijk liepen. Een twistpunt was nog een treinstation tussen Ruurlo en Winterswijk. De kortste ligging kende geen grote kern, maar vlakbij waren Groenlo en Lichtenvoorde gelegen. Beide plaatsen probeerden de spoorlijn langs hun plaats te laten leggen. Zo kocht Lichtenvoorde voor 50.000 gulden aan aandelen in de NWS en sprak de wens uit de spoorlijn en station aan de zuidzijde van het dorp te laten leggen. Groenlo zocht juist steun bij de aangrenzende gemeenten Eibergen, Neede en Borculo en kwam met een gezamenlijk alternatief plan waarbij de spoorlijn ook die plaatsen aan zou doen. Uiteindelijk besloot de NWS om het spoor de kortste route te laten nemen en werd het station tussen Groenlo en Lichtenvoorde ingepland, in het dorp Lievelde. Beide plaatsen werden nog middels een tramverbinding aangesloten op het station Lichtenvoorde-Groenlo. Groenlo in 1883 met de tramlijn Groenlo - Lievelde en Lichtenvoorde in 1908 met de tramlijn Lievelde - Zeddam. Eibergen en Neede werden later alsnog aan het spoornet verbonden door de Spoorlijn Winterswijk - Neede.

In 1873 had ondertussen de Bergisch-Märkische Eisenbahn Gesellschaft de concessie gekregen voor de spoorlijn Winterswijk - Gelsenkirchen, die aansluit op de Nederlandse lijn. In 1877 werd begonnen met de aanleg van het Nederlandse gedeelte. Uiteindelijk kwam een paar jaar later het spoor gereed. De lijn werd winstgevend door het vervoer van steenkolen uit het Ruhrgebied naar Nederland. Station Winterswijk werd een belangrijk doorvoerstation van kolen. In 1926 ging de exploitatie van de spoorlijn over naar de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij.

Stations en gebouwen

• Station Zutphen: 1952, NS, uniek ontwerp van Schelling
• Station Vorden: 1877, NWS, type NWS-Vorden
• Station Ruurlo: geen (gesloopt in 1985)
• Station Lichtenvoorde-Groenlo: geen (gesloopt in 1989)
• Station Winterswijk West: geen
• Station Winterswijk: 1879, NWS, uniek ontwerp

Treindienst

De treindienst tussen Zutphen en Winterswijk wordt verzorgd door Arriva, dat daarvoor gebruik maakt van Spurts. Van maandag tot en met vrijdag tot 19.30 uur en op zaterdagmiddag rijden er twee treinen per uur; 's avonds, zaterdagochtend en zondag rijdt er één trein per uur.

De treindienst tussen Borken en Gladbeck-Zweckel en verder naar Essen (Regionalbahn 14 "Der Borkener") wordt verzorgd door NordWestBahn. Er rijdt één trein per uur, zaterdagavond en zondagochtend één trein per twee uur.

De treindienst tussen Coesfeld en Dorsten (Regionalbahn 45 "Der Coesfelder") wordt eveneens verzorgd door NordWestBahn. Maandag tot en met vrijdag rijdt er één trein per uur, zaterdag en zondag één trein per twee uur. Na 20.00/21.00 uur rijden geen treinen.

De treindienst Dorsten - Gelsenkirchen - Wanne-Eickel - Dortmund (Regionalbahn 43 "Emschertal-Bahn") wordt ook verzorgd door NordWestBahn. Er rijdt maandag tot en met vrijdag en zaterdag overdag één trein per uur, zaterdagavond en zondag één trein per twee uur.

Trivia

Op 24 januari 1970 werd de stoptrein tussen Winterswijk en Zutphen, toen nog verzorgd door de NS, 'overvallen' door indianen te paard. De ludieke actie vormde een protest tegen toenmalige plannen van het Kabinet-De Jong tot sluiting van een aantal onrendabele regiolijnen.

Borkense baan

De Borkense baan (zie aldaar) is de bijnaam van het voormalige baanvak tussen Winterswijk en Borken. Dit werd in 1880 geopend, maar al in 1940 werd het personenvervoer gestaakt en in 1979 werd het volledig gesloten.

• 

  Borkense Baan aan de Haverkampstegge in Kotten

• 

  Borkense Baan van Nederland naar Duitsland

• 

  Borkense Baan van Duitsland naar Nederland